
W tym artykule powiem Ci:

- dlaczego zwykłe notatki są nieefektywne,
- czym są notatki wizualne,
- jak się zaczęła moja przygoda z notowaniem wizualnym i jak korzystam z niego na co dzień,
- jak robić notatki wizualne krok po kroku.

Czytaj dalej!

## DLACZEGO ZWYKŁE LINEARNE NOTATKI SĄ… BE?

## Zwykłe notatki są nieefektywne

Powiedzmy sobie szczerze:

**tradycyjne, linearne notatki**, które znamy ze szkoły i ze studiów (ale także te, które być może sporządzamy w pracy, podczas spotkań lub przy realizacji projektów), **są totalnie nieefektywne**.

Dlaczego?

Dlatego, że ***zwykłe*** **notatki** są:

- nudne (nieatrakcyjne wizualnie ani “przestrzennie” dla mózgu, nic się w nich nie “dzieje”),
- bierne (notując w ten sposób, najczęściej słowo w słowo, nie przetwarzasz informacji, a jedynie ją zapisujesz – w trakcie notowania jesteś “bezmyślną maszyną”),
- nie nadają się ani do nauki (ciężko jest później w tym wszystkim się połapać + przeglądanie ich zajmuje mnóstwo czasu),
ani do przekazywania wiedzy.

Owszem, zanotowaliśmy informację, aczkolwiek nie jest ona łatwa:

- ani do zapamiętania,
- ani do odtworzenia,
- ani nawet do ponownego przejrzenia.

## Zwykłe notatki w żaden sposób nie przystają do obecnych czasów

Przede wszystkim, linearne notatki są po prostu staromodne i w żaden sposób nie przystają do obecnych czasów.

Dlaczego? Dlatego, że:

- nie ma już potrzeby przepisywania książek,
- wykładowca nie jest jedynym źródłem wiedzy,
- wiedzy, informacji i źródeł jest tak dużo – nie sposób nad tym zapanować,
- w obecnym interaktywnym, kolorowym i wielobodźcowym świecie, w którym w dodatku coraz mniej statystycznie czytamy, linearne notatki są ostatnią rzeczą, na którą chcemy patrzeć i z której chcemy się uczyć.

Dlatego **zacząłem notować w postaci map myśli i tworzyć kreatywne wizualne notatki**.

## Odejście od tradycyjnego sposobu notowania. Moja historia

### Nauka za pomocą map myśli i notatek wizualnych

W trakcie studiów zmieniłem swoje podejście do notowania. Swoje **zwykłe linearne notatki zacząłem wzbogacać o elementy wizualne (rysunki, strzałki, symbole)**.

**Zaprzestałem notowania wszystkiego „słowo w słowo”** i **skupiłem się na słowach-kluczach**.

Potem, nie zdając sobie z tego sprawy, **zacząłem notować w postaci** ***map myśli***.

Złamałem jednak (jak się okazało) większość zasad tworzenia map myśli i zacząłem tworzyć notatki, będące mieszanką wszystkich rodzajów notatek wizualnych. Nazwałem je ***Kreatywne Notatki***.

Zauważyłem, że taki sposób notowania był bardziej efektywny pod względem powtarzania, nauki i przypominania sobie zanotowanych treści. Od wielu lat notuję wyłącznie w ten sposób. Nie mógłbym (a także nie widzę sensu) przestawić się z powrotem na tradycyjne notowanie.

Także w trakcie samodzielnej nauki, ale też podnoszenia kwalifikacji w miejscu pracy, notuję wizualnie podczas szkoleń, webinarów, lektury książek i ebooków. Nawet w trakcie nauki programowania także notowałem wizualnie!

### Notatki wizualne i mapy myśli podstawą wszystkich moich działań, twórczości i projektów

Z drugiej strony, notatki wizualne sprawdzały się nie tylko podczas nauki, ale także przy planowaniu i realizacji działań/ projektów oraz podczas rozwoju pomysłów.

Kreatywne notatki i mapy myśli były podstawą dla napisania mojego pierwszego ebooka ***Łowca pomysłów*** oraz drugiego – [***Zarządzanie Procesem Twórczym***](/ebook-zarzadzanie-procesem-tworczym). Ponadto, myślenie wizualne jest jednym z filarów wyłożonej w nim Koncepcji generowania, rozwoju i realizacji pomysłów.

Wszystkie artykuły, które publikuję na tym nowym blogu oraz poprzednim –  lowcapomyslow.pl, ale także posty w social media, również najpierw wizualizuję.

### Przekazywanie wiedzy. Notatki wizualne sprawdzają się najlepiej

Kiedy miałem jako doktorant zajęcia ze studentami, ale także prowadziłem [***Warsztaty Zarządzania Procesem Twórczym***](/warsztaty-zarzadzania-procesem-tworczym), robiłem to w oparciu o wcześniej przygotowaną notatkę/i. Ta metoda jeszcze nigdy mnie nie zawiodła. Projektując i tworząc niniejszą stronę www również posiłkowałem się notatkami wizualnymi, w tym gigantyczną notatko-mapą myśli w formacie A3.

Odkąd zacząłem działać na Instagramie jako [*Łowca Pomysłów*](https://www.instagram.com/vadim.gierko/) (obecnie prowadzę profil używając swojego imienia i nazwiska) w zakresie upowszechniania wiedzy nt. [*Zarządzania Procesem Twórczym*](/zarzadzanie-procesem-tworczym-czyli-jak-zapanowac-nad-chaosem-tworzenia), a potem jako ***Kreatywne Notatki*** (na [Instagramie](https://www.instagram.com/kreatywnenotatki/) i [Facebooku](https://www.facebook.com/kreatywnenotatkipl/)), dzielę się swoją wiedzą właśnie w postaci notatek wizualnych.

No i ze statystyk wynika, że ta forma dzielenia się wiedzą bardzo angażuje użytkowników:

- notatki z profilu *Kreatywnych Notatek* na Instagramie zostały zapisane kilka tysięcy razy,
- profil obserwuje ponad 2300 osób na Instagramie oraz ponad 2500 osób na Facebooku.

Dlatego też wykorzystuję swoje notatki jako ilustrację lub podsumowanie do artykułów na blogu. Zauważyłem, że jeśli w poście lub poglądzie linka do artykułu jest notatka wizualna, to więcej osób klika w link.

## Czym są notatki wizualne?

Notowanie wizualne (z ang. *sketchnoting*: *sketch* = szkic, *noting* = notowanie) to sporządzanie notatek nie tylko za pomocą pisma, ale także rysunków, ręcznej typografii, różnych kształtów i elementów wizualnych tj.: strzałki, linie, ramki, „chmurki” itd.

Autorem nazwy *sketchnoting* jest Mike Rohde, autor książki *The Sketchnote Handbook*. Jest to pierwsze opracowanie, szeroko omawiające założenia i sposoby notowania wizualnego, które zapoczątkowało nowy globalny trend kilkanaście lat temu.

Notowanie wizualne staje się coraz bardziej popularne także w Polsce, o czym można się przekonać, wpisując hasła *notowanie wizualne*, *notatki wizualne* lub *sketchnoting* na Instagramie, Pintereście, Facebooku czy w wyszukiwarce internetowej.

Obecnie (stanem na 2020 r.) w Polsce profesjonalnie zajmuje się tym kilkanaście osób (wykonują notatki na zamówienie, prowadzą warsztaty i piszą poradniki). Natomiast setki polskich sketchnoterów dzielą się efektami swojej pracy w Internecie.

## Czym z kolei są kreatywne notatki?

***Kreatywne Notatki*** to każdy rodzaj notatek, który różni się od notatek tradycyjnych, linearnych, które znamy ze szkoły i ze studiów.

Notatką Kreatywną według mnie jest zatem np.:

- notatka sporządzona metodą Cornella,
- mapa myśli,
- notatka wizualna (sketchnotka),
- streszczenie wizualne,
- infografika itd.

Z drugiej strony, ***Kreatywnymi Notatkami nazywam swoje notatki, które są mieszanką wszystkich powyżej wymienionych rodzajów notatek*** (w różnych proporcjach w zależności od konkretnej sytuacji i… natchnienia).

Kreatywna notatka to przede wszystkim ***luźny zapis informacji, wzbogacony o elementy wizualne, rysunki (przedmiotów i postaci), ikony, kolory, z wyszczególnionymi słowami kluczowymi i blokami tekstowymi***.

Kreatywne Notatki to ***coś pośredniego pomiędzy mapami myśli (wyzwolonymi od wielu zasad), sketchnotingiem a linearnymi notatkami***. Zawierają one zarówno słowa kluczowe, symbole, strzałki, kolory, rysunki, rozmaite czcionki, ale także bloki tekstowe (urywki tekstu, cytaty, komentarze).

Nigdy **nie ograniczam się żadnymi zasadami** (co nie znaczy, że ich nie przestrzegam) w tworzeniu notatek. Każda z nich jest inna, co widać na profilach moich Kreatywnych Notatek na Instagramie i Facebooku. Wiele takich notatek wrzuciłem także na swój imienny profil na Instagramie i Facebooku.

## Dlaczego kreatywne/ wizualne notatki są lepsze od tradycyjnych?

Kreatywne (wizualne) notatki **angażują cały Twój mózg (obydwie półkule)**. Dzięki temu każda informacja jest zapamiętywana, kodowana i kojarzona na wiele sposobów.

**Treść jest** nie tylko **zróżnicowana wizualnie**, ale także **ma swoje właściwe miejsce w “przestrzeni” kartki**, co dodatkowo sprzyja zapamiętywaniu/ przypominaniu informacji.

Notując wizualnie, bardziej skupiasz się na przyswajanej treści i aktywniej słuchasz lub czytasz. Ponadto notując w ten sposób, **przetwarzasz wiedzę już w trakcie sporządzania notatki** – **budujesz system skojarzeń i konwertujesz słowa na obrazy**. Dzięki temu Twój umysł będzie bardziej efektywnie przetwarzał informację.

Ponadto, notatki wizualne są po prostu **ciekawe, atrakcyjne wizualnie, coś się na nich “dzieje”**. To jest bardzo ważne, ponieważ… do takich notatek po prostu chce się powracać!

## Krótki poradnik tworzenia notatek wizualnych

Mam nadzieję, że przekonałem Cię, że warto porzucić nieefektywne notowanie linearne i zacząć notować wizualnie. A ponieważ znam się trochę na rzeczy, to mam dla Ciebie krótki poradnik, jak to robić i od czego zacząć. Do dzieła!

- Na środku kartki umieszczamy najważniejsze pojęcie/temat lub też tytuł książki, artykułu czy wykładu.
- Możemy również umieścić tytuł na górze lub w lewym górnym rogu kartki, dodatkowo umieszczając go w ramce.
- Przede wszystkim notujemy najważniejsze pojęcia, słowa-klucze.
- Słowa te mogą być luźnie „porozrzucane” na całej kartce (jeśli np. notujemy czyjś nie do końca usystematyzowany wykład lub prezentację) lub też mogą otaczać główne pojęcie.
- Wybrane cytaty lub fragmenty cytatów umieszczamy w blokach tekstowych. Bloki tekstowe można umieścić w rożnego rodzaju ramkach (np. chmurkach, kółkach, owalach, prostokątach itd.).
- Bloki tekstowe, główne pojęcia możemy opatrzeć numerem strony/ źródłem/ imieniem i nazwiskiem autora.
- Wszelkiego rodzaju strzałki, odnośniki dodatkowo ułatwią uchwycenie zależności pomiędzy słowami kluczami lub blokami tekstu.
- Używaj różnych krojów (czcionek), kolorów i wielkości liter, ale nie przesadzaj: maksymalnie 3-4 kolory, 2-3 wielkości liter. Chociaż warto wspomnieć, że są sketchnoterzy, którzy piszą wyłącznie czarnymi długopisami lub cienkopisami.
- Staraj się pisać WIELKIMI LITERAMI lub też po prostu czytelnie.
- Rób nie tylko symboliczne rysunki i ikonki. Możesz także „zaszaleć”, tworząc małą ilustrację (np. uproszczoną podobiznę okładki książki lub ilustrację tematu).
- Możesz też dodać cienie do ikonek/rysunków, np. szarym flamastrem. Dzięki temu wybrane przez Ciebie treści będą bardziej uwydatnione, a notatka będzie bardziej czytelna.
- Nie zapomnij o umieszczeniu daty sporządzenia notatki.
- Zrób zdjęcie lub skan notatki i prześlij go sobie na maila lub zapisz na telefonie, komputerze, by zawsze mieć do niej dostęp.
- Ucz się od innych. Oglądaj tutoriale i notatki innych osób i staraj się ich naśladować. Możesz np. obejrzeć moje notatki wizualne, by się zainspirować.

## NOTATKI WIZUALNE A MAPY MYŚLI. RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA

Ogólne zasady tworzenia kreatywnych notatek nie odbiegają zbytnio od zasad tworzenia map myśli, chociaż są one bardziej „luźne”. Gdybym miał doradzać początkującym adeptom notowania wizualnego, od czego zacząć, to poleciłbym najpierw naukę robienia map myśli.

Jeśli chodzi o zasady tworzenia map myśli, to zapraszam do lektury mojego [poradnika tworzenia map myśli](/mapy-mysli-jak-je-tworzyc-i-jak-z-nich-korzystac) na tym blogu lub mojego gościnnego artykułu w Bazie Wiedzy UMCS pt. [*Najlepszy sposób na notatki? Mapy myśli*](https://www.umcs.pl/pl/baza-wiedzy,19255,najlepszy-sposob-na-notatki-mapy-mysli,90019.chtm).

Notatki wizualne różnią się od map myśli przede wszystkim strukturą. Owszem, mogą być sporządzane w oparciu o promienistą strukturę map myśli (czyli na środku jest słowo kluczowe z otaczającymi go powiązanymi i uzupełniającymi hasłami), lecz w tym przypadku często pomija się używanie linii łączących poszczególne słowa kluczowe. Jest to mój ulubiony sposób organizacji notatki wizualnej.

Natomiast najczęściej notatki wizualne są bardziej „luźnym” zbiorem zanotowanych informacji. Taka struktura określana jest jako „popcorn”. Informacje są „porozrzucane” na kartce i nie mają ściśle wyznaczonego uporządkowania, co nie znaczy, że nie możemy za pomocą strzałek lub innych symboli podkreślić ich wzajemnych powiązań.

Ten sposób rejestracji informacji sprawdza się w szczególności wtedy, kiedy tekst lub częściej czyjaś wypowiedź, np. wykład nie ma ściśle określonej struktury lub zawiera wiele dygresji i nie jesteśmy w stanie przewidzieć, co będzie dalej.

Notatki wizualne zawierają także zdecydowanie więcej elementów wizualnych. Często ilość tekstu w stosunku do ikonek, ramek i symboli równa się 50/50. Mogą być także zdecydowanie bardziej kolorowe lub po prostu kolorystycznie „nieuporządkowane”.

## Ostatnie wskazówki i do dzieła!

Pamiętaj, że **notatka musi być czytelna i zrozumiała przede wszystkim dla Ciebie**, dlatego wykorzystuj takie ikonki lub rysunki, które wywołują u Ciebie określone skojarzenia.

Pamiętaj, że **ta metoda notowania nie wymaga talentu plastycznego**. Nie daj się zwieść pięknym notatkom z Instagrama lub Pintersta! Są to notatki tworzone najczęściej na pokaz, co najmniej dwukrotnie przerysowane i dobrze przemyślane.

Notatka wizualna jest przede wszystkim narzędziem usprawniającym zapamiętanie i usystematyzowanie informacji, a **nie dziełem sztuki**. Chociaż… nic nie stoi na przeszkodzie, by dążyć do tego, by nasze notatki stawały się za każdym razem coraz ładniejsze. Większość moich opublikowanych notatek powstała za pierwszym podejściem, ale pierwsze próby tak nie wyglądały… Praktyka czyni mistrza!

To jak, zaczynasz tworzyć swoją pierwszą notatkę? Pochwal się nią na Facebooku lub Instagramie i oznacz jeden z moich profili w komentarzu (Vadim Gierko lub Kreatywne Notatki). Chętnie zobaczę, co Ci wyszło 😉

*Adnotacja: niniejszy artykuł zawiera fragmenty mojego gościnnego wpisu [Bazgrolisz na wykładach lub lekcjach? Poznaj notowanie wizualne!](https://www.umcs.pl/pl/baza-wiedzy,19255,bazgrolisz-na-wykladach-lub-lekcjach-poznaj-notowanie-wizualne,90112.chtm), opublikowanego w Bazie Wiedzy UMCS*.



Czy zdarzyło Ci się gubić w swoich notatkach?
Notowałeś/aś wszystko, ale niczego teraz nie pamiętasz?
Zwykłe linearne notatki, które znasz ze szkoły i studiów do niczego się nie nadają...
Chcesz notować efektywnie? Poznaj wizualne notatki!
Dowiesz się, jak je robić krok po kroku. Czytaj dalej!
		

Jak notować efektywnie? Rób notatki wizualne!


Nie znam bardziej skutecznego narzędzia do notowania, nauki i rozwoju pomysłów, niż mapy myśli (i notatki wizualne). Nie wiesz, jak je robić i jak z nich korzystać? Zapraszam do lektury tego artykułu, w którym znajdziesz prosty przewodnik tworzenia map myśli krok po kroku.

## Czym są mapy myśli?

Tworzenie map myśli (ang. *mind map*) to notowanie pewnego zagadnienia za pomocą powiązanych ze sobą strzałkami lub liniami i wynikających z siebie słów–kluczy, które wyodrębniamy z tekstu lub wykładu. Sporządzona w ten sposób notatka ma strukturę promienistą, która odwzorowuje ciąg skojarzeń wychodzących od centralnego słowa kluczowego.

Za twórcę tej metody notowania uważa się powszechnie Tony’ego Buzana. Natomiast już w notatkach samego Leonarda da Vinci sprzed 500 lat można dostrzec podobny schemat sporządzania notatek.

Także, jedną z najsłynniejszych map myśli, była mapa zrobiona przez Charlesa Darwina, która była fundamentem dla jego teorii o pochodzeniu gatunków (patrz poniżej).

![mapa myśli Darwina](img/mapa-mysli-darwin-vadim-gierko-603x1024.png)

*Zdjęcie pochodzi z [repozytorium wolnych zasobów Wikimedia Commons](https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Darwin_tree.png)*.

## Dlaczego warto notować w postaci map myśli?

Tradycyjne, linearne notatki, które znamy ze szkoły lub ze studiów, nie angażują w wystarczającym stopniu naszego mózgu, o czym pisałem [tutaj](/jak-notowac-efektywnie-rob-notatki-wizualne).

W trakcie sporządzania mapy myśli:

- angażujemy nie tylko lewą, ale także prawą półkulę mózgu,
- używamy pamięci przestrzennej,
- budujemy system skojarzeń,

dzięki czemu łatwiej i szybciej zapamiętujemy informacje oraz później odtwarzamy je z pamięci.

Argumentem dla uzasadnienia korzystania z map myśli (oraz innych narzędzi myślenia wizualnego) jest np. cytat z książki Dana Roama *Narysuj swoje myśli*:

*Przetwarzanie bodźców wzrokowych odbywa się w obu częściach mózgu. Być może wolno upatrywać w tym uzasadnienia [dla] myślenia wizualnego, [które] skłania ludzi do jednoczesnego korzystania z kompetencji analitycznych i zdolności twórczych. To może decydować o przewadze tej metody nad rozwiązaniami zakładającymi posługiwanie się wyłącznie słowem mówionym i pisanym (lewa półkula) lub wyłącznie rysunkiem (prawa półkula)*.

Nie istnieje bardziej skuteczne narzędzie do notowania, nauki i rozwoju pomysłów, ale także burzy mózgów, rozwiązywania problemów oraz planowania i organizacji działań, niż mapy myśli.

## Dlaczego większość nadal nie korzysta z map myśli?

Pojęcie *mapa myśli* (z ang. *mind map*) stało się obecnie dość znane. Mimo to nadal większość osób, które słyszały o mapach myśli, nigdy nie spróbowały takiej mapy stworzyć.

Oto najczęściej spotykane wymówki, którymi osoby argumentują swoje niekorzystanie z map myśli:

- nie umiem rysować,
- u mnie to nie zadziała,
- nic z tego nie zapamiętam,
- rysowanie mapy myśli trwa zbyt długo,
- nie wiem, jak się rysuje mapy myśli…

Chciałbym Cię zapewnić, że te wymówki są nieuzasadnione i rozpowszechniane przez osoby, które nigdy nie spróbowały tej metody notowania.

## Gdzie można wykorzystać mapy myśli?

### Notowanie, organizacja i prezentacja informacji

Mapy myśli są atrakcyjne wizualnie, przykuwają uwagę i zawsze coś się w nich dzieje, dzięki czemu możesz wykorzystać je podczas:

- nauki,
- lektury książki, artykułu,
- planowania i wyznaczania strategii i celów (czegokolwiek),
- podjęcia decyzji/ wyboru,
- prezentacji swoich pomysłów/ projektów/ efektów pracy,
- burzy mózgów (zarówno indywidualnej, jak i w miejscu pracy czy w zespole pracującym nad rozwiązaniem pewnego problemu/ projektem),
- notowania podczas zebrania pracowniczego, szkolenia,
- analizy problemów biznesowych.

Atrakcyjność wizualna i skojarzenia, zawarte w samodzielnie sporządzonej mapie myśli gwarantują, że nawet po dłuższym czasie wystarczy spojrzeć na swoją notatkę, a Twój umysł przywoła informacje, a nawet całe fragmenty tekstu i wiedzę, uzupełniając brakujące elementy drogą skojarzeń.

### Generowanie pomysłów i rozwój projektów za pomocą map myśli

Mapy myśli są narzędziem uniwersalnym. Są nie tylko jako narzędziem organizacji informacji, ale służą także m. in. do generowania pomysłów i rozwiązań.

Mapy myśli, ale także notatki wizualne i rysowanie stanowią narzędzia myślenia wizualnego – jeden z 4 filarów mojej autorskiej [Koncepcji Zarządzania Procesem Twórczym](/zarzadzanie-procesem-tworczym-czyli-jak-zapanowac-nad-chaosem-tworzenia), którą zawarłem w swoim [ebooku](/ebook-zarzadzanie-procesem-tworczym).

Mapy myśli są podstawą mojej pracy zarówno twórczej, jak i zawodowej. Każdy artykuł, wiele postów, każdy z moich Projektów powstał w oparciu o mapy myśli, które zacząłem tworzyć jeszcze na studiach. Są one także moim podstawowym sposobem na utrwalanie wiedzy, a codziennie przyswajam naprawdę dużo wiedzy z książek oraz artykułów.

Poniżej możesz zobaczyć właśnie takie moje “robocze” mapy myśli. Nie są one na tyle “ładne” i perfekcyjne, by je wrzucić na Instagrama (te ładniejsze zobaczysz dalej), ale pełnią bardzo ważną rolę w rozwoju moich projektów.

![mapa myśli wsparcie](img/mapa-mysli-notatka-wizualna-vadim-gierko-wsparcie-ebook-819x1024.jpg)
![mapa myśli pinterest instagram patronite](img/mapy-mysli-notatki-wizualne-vadim-gierko-pinterest-patronite-checklista-instagram-768x1024.jpg)
![mapa myśli wsparcie ebook](img/mapy-mysli-ebook-wsparcie-vadim-gierko-768x1024.jpg)

Pierwsza mapa jest streszczeniem, a raczej planem rozdziału do ebooka, nad którym pracowałem i zbiorem informacji nt. wsparcia. Na drugim zdjęciu widać notatki, będące wynikiem researchu nt. Patronite i Pinteresta. Na ostatnim zdjęciu z kolei są 2 notatki, zawierające najważniejsze kwestie i strukturę ebooka, nad którym pracowałem.

Jak widać, nie ma w nich zbyt wielu obrazków, ani pięknego wykaligrafowanego pisma. I takie powinny być mapy myśli tworzone na własne potrzeby, a nie [“na pokaz”](/notatki-wizualne-na-pokaz-vs-do-uzytku-wlasnego-porownanie-notatki-nt-patronite-i-jej-szkicu).

## Jak zrobić mapę myśli krok po kroku?

1. Ułóż kartkę A4 poziomo lub pionowo. Z drugiej strony – każda kartka o dowolnym formacie (np. kartka w małym notesie) nadaje się do notowania w postaci map myśli.
1. Na środku kartki umieszczamy najważniejsze centralne pojęcie, temat, hasło, pytanie, problem, ew. tytuł książki, artykułu lub wykładu. Musi to być najbardziej widoczny element mapy, dlatego warto użyć większej czcionki, pogrubionych liter oraz ew. jaskrawszego koloru.
1. W miarę pojawiania się nowych wątków, umieszczamy wokół centralnego pojęcia słowa-klucze (obszary, zagadnienia), z których będą „wyrastać” kolejne hasła, skojarzenia, obszary, pomysły itd. Nowe pojęcia łączymy ze sobą za pomocą strzałek i linii.
1. Pamiętajmy, żeby dbać o hierarchię pojęć w swojej mapie. Im bardziej oddalamy się od pojęcia centralnego, tym mniejsze czcionki stosujemy, robimy mniej ozdobników oraz używamy cieńszych strzałek i linii. Mapa myśli rozwija się od ogółu (od środka) do szczegółu, w związku z tym musimy uwydatniać rzeczy bardziej ogólne o drugorzędnych (zależnych, wynikających).
1. Pisz WIELKIMI DRUKOWANYMI LITERAMI. Jeśli będziesz pisał/a tak, jak to robisz zazwyczaj w swoich notatkach, to rozczytanie takich słów-kluczy zajmie Ci wiele (na pewno więcej) czasu. PS. Owszem, możesz dodawać krótkie „linearne” dopiski lub komentarze, np. naprawdę istotne definicje lub wybrane cytaty. W tym przypadku możesz pisać swoim zwykłym pismem. Ale nie przesadzaj z takimi blokami tekstowymi, dlatego że:
1. Mapa myśli musi być czytelna i maksymalnie przejrzysta. Powinieneś/ powinnaś zrobić wszystko, co w Twojej mocy, by móc „ogarnąć” mapę wzrokiem w jednej chwili. Z drugiej strony, pamiętaj, że mapa musi być czytelna przede wszystkim dla Ciebie, nie dla innych.
1. Stosuj kolory. Najlepiej będzie, jeśli każde słowo kluczowe oraz przyporządkowane do niego kolejne słowa będą innego koloru. Natomiast musisz uważać, by nie przesadzić z kolorami.
1. Dodawaj do słów kluczowych proste ikonki i symbole.
1. Dbaj o symetrię mapy. Mapa powinna wyglądać w miarę harmonijnie (nie idealnie). Staraj się uzupełniać puste przestrzenie/ luki (przy okazji dzięki temu istnieje prawdopodobieństwo, że dostrzeżesz pewne luki).
1. Planuj rozwój mapy z wyprzedzeniem (jeśli warunki na to pozwalają). Przejrzyj pobieżnie lekturę, z której sporządzasz mapę lub spis treści i zaplanuj, gdzie umieścisz najważniejsze pojęcia, np. hasła przewodnie rozdziałów. To samo dotyczy notowania podczas wykładu/ webinaru. Zapoznaj się z programem wydarzenia lub uważnie słuchaj prowadzącego, który najprawdopodobniej poinformuje, o czym będzie mówić.
1. Stąd też wynika bardzo ważna wskazówka: tworzenie mapy myśli polega nie na rysowaniu, tylko na aktywnym słuchaniu lub czytaniu ze zrozumieniem i umiejętności skupienia się na rzeczach kluczowych, dostrzeganiu zależności oraz tworzeniu skojarzeń. Mapa myśli jest nie tyle nośnikiem treści, ile przede wszystkim systemem skojarzeń, który umożliwi nam przywołanie zdobytej wiedzy/ informacji.
1. Notatkę należy opatrzeć datą sporządzenia oraz swoim imieniem i nazwiskiem, inicjałami lub podpisem. Nawet jeśli robisz tę mapę na własny użytek – pomoże to później przyporządkować mapę do przedmiotu/ zagadnienia.
1. Możesz także dodać tytuł mapy, np. na górze, jeśli słowo kluczowe na środku nie wyczerpuje całości zagadnienia, zawartego w mapie.
1. Nie obawiaj się skreślania, poprawiania mapy podczas jej sporządzania. Mapa myśli jest dla Ciebie i musi być przede wszystkim wyczerpująca i czytelna, a nie ładna. Jeśli zależy Ci na estetyce, to po prostu przepisz później wszystko jeszcze raz. Dzięki temu podwójnie zapamiętasz treść notatki.
1. Zrób zdjęcie lub skan mapy i prześlij go sobie na maila/ zapisz na telefonie, komputerze, by zawsze mieć do niej dostęp.
1. Przyporządkuj mapę. Włóż ją do lektury, którą czytasz lub do teczki/ segregatora, w którym przechowujesz materiały z danego przedmiotu/ projektu. Nie zaniedbuj tego kroku!

## KILKA PRZYKŁADÓW MAP MYŚLI Z MOJEGO INSTAGRAMA

Niżej zamieściłem kilka map myśli z mojego profilu [Kreatywne Notatki na Instagramie](https://www.instagram.com/kreatywnenotatki/). Jak widać, bardzo luźnie traktuję zasady tworzenia map myśli i są one bardziej zbliżone do notatek wizualnych. Dlatego też pamiętajcie o tym, że to są Wasze mapy i możecie robić je tak, jak czujecie!

![mapa myśli linkedin](img/mapa-mysli-notatka-wizualna-vadim-gierko-linkedin-892x1024.jpg)
![mapa myśli firma to ty](img/notatka-wizualna-vadim-gierko-kreatywne-notatki-firma-czyli-ty-paul-jarvis-gosia-zimniak-1024x730.jpg)
![mapa myśli zmieniaj warunki pracy](img/notatka-wizualna-vadim-gierko-kreatywne-notatki-warunki-pracy-kreatywnosc-mapa-mysli-1024x1024.jpg)
![mapa myśli design thinking](img/mapa-mysli-design-thinking-vadim-gierko-kreatywne-notatki-1-1024x717.jpg)
![mapa myśli instagram](img/wizualna-kreatywna-notatka-sketchnoting-mind-map-instagram-pomysl-vadim-gierko-1024x1024.jpg)

Zapraszam do obejrzenia pozostałych notatek wizualnych i map myśli, które opublikowałem na moim profilu [Kreatywne Notatki na Instagramie](https://www.instagram.com/kreatywnenotatki/).

## Mapy myśli rozwijają się równolegle do pomysłów

W mapach myśli łatwo jest zawsze coś dodać, coś dopisać czy dorysować. Na tym polega użyteczność i elastyczność map myśli. Przy w miarę rozsądnym umieszczaniu słów kluczy na kartce, pozostaje tam wystarczająco dużo miejsca na nowe elementy.

Można by rzec, że poprawnie tworzona mapa myśli zaczyna „żyć własnym życiem”. Dąży do harmonii i równowagi, pojawią się w niej pewne luki, które są równoważnikiem elementów, których istnienia jesteśmy pewni, ale nie wiemy do końca, czym są lub jak je należy przedstawić.

Załóżmy, że znamy (lub przemyśleliśmy) na razie pozytywne strony pewnego zjawiska lub procesu. Umieszczamy je po prawej stronie pewnego słowa-klucza. Patrząc na taki układ poczujemy konieczność pozostawienia pewnego pustego miejsca po lewej stronie. Znajdą się negatywne strony tego procesu, nad którymi jeszcze się nie zastanawialiśmy lub na które na razie nie mamy czasu. Następnym razem, kiedy zerkniemy na naszą niedokończoną mapę, od razu dostrzeżemy tę lukę i będziemy wiedzieć, nad czym należy popracować.

## Powodzenia w tworzeniu pierwszej (oraz kolejnych) mapy myśli!

Najważniejsze aspekty tworzenia mapy myśli, które przedstawiłem, są absolutnie wystarczające, by rozpocząć samodzielną naukę i ćwiczenia w tym zakresie.

Nie musiałem czytać literatury na temat robienia map myśli, by dojść do wszystkich tajników tej sztuki. Owszem, wymagało to czasu i wielu prób, dlatego zaufaj swojej intuicji, wyobraźni i… improwizuj!

Pamiętaj, że każda mapa myśli będzie inna. Im więcej map zrobisz, tym lepiej będą wyglądać i trafniej odwzorowywać treść lektury/ wykładów. Praktyka czyni mistrza!

*Adnotacja: niniejszy artykuł zawiera fragmenty mojego gościnnego artykułu [Najlepszy sposób na notatki? Mapy myśli](https://www.umcs.pl/pl/baza-wiedzy,19255,najlepszy-sposob-na-notatki-mapy-mysli,90019.chtm) opublikowanego w Bazie Wiedzy UMCS, w tym tytułowa mapa*.



Zapewne słyszałeś/aś o tym, czym są mapy myśli.
Najprawdopodobniej jednak nigdy takiej mapy nie zrobiłeś/aś!
Musimy to zmienić! Dowiedz się, czym są mapy myśli,
dlaczego są potężnym i praktycznym narzędziem mentalnym,
gdzie je można wykorzystać oraz jak je tworzyć krok po kroku!
		

Mapy myśli. Jak je tworzyć i jak z nich korzystać?


W sieci widzimy tyle pięknych dopracowanych notatek wizualnych i przejrzystych map myśli… Nic dziwnego, że później mamy wątpliwości odnośnie naszych umiejętności i notatek, a być może nawet zniechęcamy się do notowania wizualnego.

Nie dajmy się zwieść! Notowanie “na pokaz”/ na zamówienie/ do mediów społecznościowych to najczęściej całkiem co innego, niż notowanie na własny użytek.

W tym artykule chcę Ci pokazać, jak wygląda moje “zwykłe, robocze” notowanie wizualne i jak bardzo szkic różni się od ostatecznej opublikowanej notatki. W artykule wykorzystałem notatkę i jej szkic nt. platformy *Patronite*, na której założyłem profil w 2020 roku.

Historia powstania tej notatki da Tobie możliwość wglądu w to, jak powstają moje notatki wizualne oraz jak wykorzystuję je w swoich projektach. Mam nadzieję, że zainspiruję Cię do działania i pozbędziesz się wszelkich oporów, by zacząć notować wizualnie!

## Najpierw kilka słów o samej notatce i wejściu na Patronite

Z okazji dołączenia do społeczności *Patronite* stworzyłem i opublikowałem notatkę wizualną na temat tej platformy oraz tego, jakie są plusy bycia zarówno Autorem, jak i Patronem. Chociaż… na początku nie miałem wcale takiego zamiaru.

### Notatka robocza. Cel: zebranie, organizacja i wykorzystanie informacji na własny użytek

Zanim jeszcze podjąłem decyzję o dołączeniu do społeczności *Patronite*, robiłem rozeznanie na temat tej wspaniałej inicjatywy i, jak to zazwyczaj u mnie bywa, sporządzałem notatki (ponieważ czytania było naprawdę dużo) na własny użytek.

W tej roboczej notatce zawarłem najważniejsze info nt. samego *Patronite*, ale również tego, jak zarówno Twórcy, jak i ich Patroni mogą skorzystać z obecności na tej platformie.

A szkic notatki wyglądał tak:

![szkic notatki patronite](img/szkic-notatka-wizualna-patronite-vadim-gierko-kreatywne-notatki-715x1024.jpg)

Kiedy już zawarłem w roboczej notatce całą niezbędną informację (m. in. to, w jaki sposób krok po kroku można założyć konto Autora), krok po kroku rozbudowywałem swój profil. Notatka służyła mi pomocą i była “ściągą”, do której zerkałem w razie wątpliwości i w poszukiwaniu wskazówek, jak to zrobić najlepiej.

### Notatka na czysto. Cel: poszerzenie wiedzy społeczności nt. platformy, jej promocja oraz… ogłoszenie wejścia na *Patronite*

Opublikowana notatka ma na celu poszerzenie wiedzy nt. (i promocję) *Patronite* wśród szerszej społeczności.

Przyznam, że sam dowiedziałem się o *Patronite* dopiero w 2020 roku, z kolei w mojej ankiecie, którą przeprowadziłem na Instagramie, 2/3 głosujących obserwujących także przyznało, że nie słyszeli o Patronite… Gdybym wcześniej odkrył tę platformę, z pewnością byłbym już tutaj 😉

## Ostateczna notatka a szkic. Różnice

###Szkic zawiera więcej informacji i szczegółów

Jak widać, szkic notatki zawiera więcej informacji i szczegółów, ale także więcej konkretnych i rozbudowanych wskazówek, niż ostateczna notatka “na czysto”. W związku z tym, na podstawie tego szkicu i informacji w nim zawartych mógłbym stworzyć jeszcze jedną uzupełniającą notatkę na czysto.

### Notatka na czysto jest “ładniejsza”

Warto zwrócić uwagę na to (w szczególności zwracam się tu do osób, które chcą zacząć tworzyć notatki wizualne), że moje notatki, robione na użytek własny, wcale nie są tak dopracowane i “ładne”, jak te, które w ostateczności wrzucam na swoje media społecznościowe…

I takie właśnie mają być! Notatki tworzymy dla siebie i muszą one być czytelne i zrozumiałe wyłącznie dla nas.

### Szkic notatki zawiera mniej elementów wizualnych

Ten szkic nie zawiera także aż tylu elementów wizualnych, jak wersja ostateczna, a mimo to świetnie spełniła swoją rolę i równie dobrze ją zapamiętałem, co też jest argumentem dla osób, które przed notowaniem wizualnym powstrzymuje brak rzekomego talentu plastycznego.

Jeśli chodzi o pismo/ czcionkę/ font, to także warto zauważyć, że w szkicu notatki nie dbałem zbytnio o piękną kaligrafię, a jedynie o to, by moje pismo było w miarę czytelne.

### Do notowania wizualnego nie potrzebujesz mega narzędzi

Poza tym większość treści w szkicu w ogóle jest napisana ołówkiem, a nie flamastrami czy cienkopisami, jak to robię w swoich “publicznych” notatkach. W związku z tym pamiętaj, że trzeba korzystać z tego, co jest pod ręką – nie potrzebujesz jakichś wymyślnych narzędzi!

Kiedy już mój profil na *Patronite* został zweryfikowany, stworzyłem notatkę, którą widzieliście na samej górze wpisu, i opublikowałem na swoim profilu *Kreatywne Notatki* na [Instagramie](https://www.instagram.com/kreatywnenotatki/) oraz [Facebooku](https://www.facebook.com/kreatywnenotatkipl/).

Ponadto, wrzuciłem do wyróżnionych stories na Instagramie także film z przyspieszonym nagraniem tego, jak rysuję notatkę (z moją muzyką w tle), dlatego zapraszam [na mój profil](https://www.instagram.com/kreatywnenotatki/).

Gdybym z jakichś względów odroczył swoje dołączenie do *Patronite*, to i tak miałbym już szkic notatki na przyszłość, a może nawet i tak bym ją zrobił i opublikował.

## Nie każda notatka robocza zostaje przekształcona w notatkę do publikacji

Zresztą, w tym samym czasie robiłem rozeznanie nt. działania na Pintereście i także stworzyłem szkic notatki, na której podsumowałem lekturę kilkunastu artykułów. Efekt? Założyłem [profil na *Pinterest*](https://pl.pinterest.com/kreatywnenotatki/) i zacząłem tam wrzucać swoje notatki (był to kilkurazowa akcja... nie ma mnie tak na razie)!

*Jeśli tworzysz, ale nadal nie ma Cię (ani Twojej twórczości) w mediach społecznościowych, przeczytaj mój artykuł [Jak media społecznościowe stymulują rozwój twórczy i kreatywność?](/jak-media-spolecznosciowe-stymuluja-rozwoj-tworczy-i-kreatywnosc-przyklad-instagrama), by wreszcie wykorzystać swój potencjał oraz potencjał mediów społecznościowych na 100%!*

Większość moich notatek na użytek własny mają właśnie postać roboczą
Takich roboczych notatek mam mnóstwo – niektóre z nich są w segregatorach osobnych projektów, inne są włożone do książek, które czytałem.

Opublikowane notatki są tylko częścią stworzonych przeze mnie prac – z notowania wizualnego korzystam na co dzień, przy każdej okazji, bez “parcia” na publikację wyników notowania. Dzięki temu poszerzam swoją wiedzę oraz rozbudowuję swoją wizualną bibliotekę.

Niemniej jednak **większość moich opublikowanych notatek powstaje od razu na czysto**.

## Jak zacząć notować wizualnie? Przydatne linki

Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak robić takie notatki krok po kroku, zajrzyj do mojego artykułu [*Jak notować efektywnie? Rób notatki wizualne!*](/jak-notowac-efektywnie-rob-notatki-wizualne).

Możesz także dowiedzieć się więcej nt. tworzenia map myśli, których elementy i ogólna struktura stanowią część moich notatek wizualnych, nawet tych, które wrzuciłem do tego postu –> klikaj w artykuł [*Mapy myśli. Jak je tworzyć i jak z nich korzystać?*](/mapy-mysli-jak-je-tworzyc-i-jak-z-nich-korzystac).

Zajrzyj też do artykułu [*Jak zacząłem notować wizualnie? Moja historia*](/jak-zaczalem-notowac-wizualnie-moja-historia), by się przekonać, że nauka notowania wizualnego jest długotrwałym procesem.

To jak, zaczynasz swoją przygodę z notowaniem wizualnym? A może już korzystasz z potęgi narzędzi myślenia wizualnego? Jeśli tak, to daj znać, gdzie wykorzystujesz notatki wizualne i mapy myśli!


Zobacz, jaka jest różnica pomiędzy notatkami wizualnymi robionymi "na pokaz" - do mediów społecznościowych, a tymi na użytek własny. Widać to na przykładzie mojej notatki nt. platformy Patronite, na której założyłem profil, a szkicem docelowej notatki. Czytaj dalej, a pozbędziesz się wszelkich oporów przed notowaniem wizualnym!

Notatki wizualne "na pokaz" vs. do użytku własnego. Porównanie notatki nt. Patronite i jej szkicu


Wiele osób, które chcą rozpocząć swoją przygodę z notowaniem wizualnym lub za pomocą map myśli, zastanawia się nad tym, czy da radę, od czego mają zacząć? Jeśli chcesz zacząć notować wizualnie, ale targają Tobą wątpliwości, czytaj dalej i poznaj moje początki!

PS. i zobacz moje notatki sprzed lat…

## Początkujący sketchnoterzy! Nie dajcie się zwieść pięknym notatkom wizualnym z sieci!

W sieci widzimy tyle pięknych dopracowanych notatek wizualnych i przejrzystych map myśli… Nic dziwnego, że później się słyszy, że nie mam talentu plastycznego, nie dam rady zrobić czegoś takiego, nauka i robienie takich notatek zajmie mi mnóstwo czasu…

Nie dajmy się zwieść! Notowanie “na pokaz” lub na zamówienie to najczęściej całkiem co innego, niż notowanie na własny użytek, co unaoczniłem w tym podlinkowanym [artykule](/notatki-wizualne-na-pokaz-vs-do-uzytku-wlasnego-porownanie-notatki-nt-patronite-i-jej-szkicu).

Zacząłem właśnie od notowania “dla siebie” (a jak to wyglądało, przekonacie się w dalszej części artykułu). Potem doszedłem do takiego poziomu, że mogłem tymi notatkami pochwalić się w sieci, aż zostałem profesjonalnym sketchnoterem (w swoim mniemaniu 😉

Dlatego zachęcam Cię do zapoznania się z moją historią! Mam nadzieję, że to Cię zainspiruje do działania i pozbędziesz się wszelkich oporów, by zacząć notować wizualnie.

Miłej lektury i owocnego notowania!

## Notować wizualnie zacząłem już w trakcie studiów

Pod koniec studiów (czyli dekadę wstecz) zmieniłem swoje podejście do notowania. Byłem pilnym studentem, nie opuszczałem zajęć i starannie notowałem. Linearnie…

Widząc, że moje notatki linearne notatki nie spełniają swojej funkcji – nie nadają się ani do skutecznej nauki, ani do zapamiętania i odtworzenia – zacząłem coś zmieniać:

- zaprzestałem notowania wszystkiego „słowo w słowo”,
- skupiłem się na słowach-kluczach i wypunktowaniach,
- swoje zwykłe linearne notatki zacząłem wzbogacać o elementy wizualne (rysunki, strzałki, symbole),
- potem, nie zdając sobie z tego sprawy, zacząłem notować w postaci map myśli (złamałem jednak (jak się okazało) większość zasad ich tworzenia),
- aż zacząłem tworzyć notatki wizualne z prawdziwego zdarzenia (zanim jeszcze poznałem słowo *sketchnoting*), które opierały się głównie na mapach myśli.

W ten sposób zacząłem tworzyć notatki, będące mieszanką wszystkich rodzajów notatek wizualnych. Dlatego właśnie nazwałem je kreatywne notatki. Ale… moje notatki z tamtego okresu w ogóle nie przypominają obecnych, o czym się zaraz przekonasz.

Jak widzisz, moje “nawrócenie” na notowanie wizualne nie było nagłym zdarzeniem czy świadomą decyzją, tylko raczej długotrwałym procesem i eksperymentem.

Zauważyłem, że taki sposób notowania był bardziej efektywny pod względem powtarzania, nauki i przypominania sobie zanotowanych treści. Od wielu lat notuję wyłącznie w ten sposób. Nie mógłbym (a także nie widzę sensu) przestawić się z powrotem na tradycyjne notowanie.

Także w trakcie samodzielnej nauki notuję wizualnie podczas szkoleń, webinarów, lektury książek i ebooków. Cokolwiek czytam (ponad 50 książek rocznie), cokolwiek planuję, cokolwiek rozwijam, czegokolwiek się uczę – robię notatki wizualne i mapy myśli. Zrobiłem ich już kilkaset, natomiast opublikowałem ponad 100.

## Notatki wizualne i mapy myśli stały się podstawą moich działań, twórczości i projektów

Notatki wizualne i mapy myśli sprawdziły się nie tylko podczas nauki. Zacząłem z nich korzystać przy planowaniu i realizacji “ponadprogramowych” działań/ projektów oraz podczas rozwoju pomysłów. A po studiach (w sumie w trakcie doktoratu) zacząłem robić mnóstwo twórczych rzeczy, które właśnie zaowocowały wszystkim tym, czym się obecnie zajmuję.

### Przykładowe notatki z 2012-2014 roku

Poniżej możesz zobaczyć, jak wyglądały moje pierwsze “ładniejsze” notatki, a raczej sketchnotingowe mapy myśli, w latach 2012-2014…

![stara notatka wizualna stowarzyszenie miłośników gitary klasycznej](img/stowarzyszenie-gitara-klasyczna-vadim-gierko-notatka-wizualna-1024x727.jpg)

![stara notatka wizualna pozyskanie środków od miasta na płytę promującą twórczość lubelskich twórców](img/lublin-promocja-plyta-szkic-kultura-miasto-inspiracji-vadim-gierko-notatka-wizualna-1024x720.jpg)

Notatka (a raczej mapa-myśli) z gitarą była wizualizacją mojego pomysłu na stowarzyszenie miłośników gitary klasycznej. Pomysł pozostał pomysłem, ale notatka z okolic 2012 roku się zachowała. Można zauważyć, że notatka była pokolorowana kredkami, a nie flamastrami czy cienkopisami, jak to robię obecnie.

Z kolei notatka obok była pomysłem na pozyskanie środków od miasta na płytę promującą twórczość lubelskich twórców. Tę notatkę w ogóle narysowałem długopisem.

Powyższe notatki dotyczyły rozwoju moich pomysłów. Niemniej jednak notowałem także w tamtym okresie na podstawie lektury książek. Poniższa notatka jest tego przykładem:

![stara notatka wizualna na podstawie lektury konsumpcja](img/konsumpcja-klient-kapitalizm-rynek-vadim-gierko-notatka-wizualna-1024x727.jpg)

Jeśli się przyjrzysz powyższej notatce, to zauważysz, że w kwadratowych nawiasach zapisywałem autora jakiejś myśli, by móc później wykorzystać to w przypisach.

No i rzuca się w oczy to, że nie ma w niej żadnych obrazków/ ikonek – same słowa kluczowe, powiązania, wyliczenia i “pudełka” z tekstem.

### Notatka, od której zaczęły się moje dociekania nt. Procesu Twórczego (2015)

Kreatywne notatki i mapy myśli były podstawą dla napisania mojego pierwszego ebooka *Łowca pomysłów* w 2016 roku, a szalona notatka, od której się wszystko zaczęło, wyglądała tak:

![stara notatka będąca podstawą i impulsem do napisania pierwszego ebooka łowca pomysłów](img/lowca-pomyslow-przestrzen-informacyjno-energetyczna-vadim-gierko-notatka-wizualna-768x1098.jpg)

### Powyższa notatka/ mapa myśli była impulsem do napisania pierwszego ebooka...

Zawierała założenia mojej koncepcji Przestrzeni Informacyjno-energetycznej, w której krążą pomysły w postaci impulsów/ fal, generowane i odbierane przez umysły. Zarówno koncepcja, jak i notatka, jak widać, są dosyć szalone, ale zabawa była przednia!

### ...oraz drugiego – *Zarządzanie Procesem Twórczym*

Ponadto, myślenie wizualne jest jednym z filarów wyłożonej w nim [Koncepcji generowania, rozwoju i realizacji pomysłów](/zarzadzanie-procesem-tworczym-czyli-jak-zapanowac-nad-chaosem-tworzenia).

Wszystkie artykuły, które publikuję na niniejszej stronie oraz które opublikowałem na nieistniejącym już blogu lowcapomyslow.pl, ale także posty w social media, również najpierw wizualizuję.

## Przekazywanie wiedzy. Notatki wizualne sprawdzają się najlepiej

Na studiach doktoranckich prowadziłem zajęcia ze studentami także w oparciu o wcześniej przygotowane na podstawie lektury notatki wizualne. Wtedy zacząłem co raz bardziej “rozkręcać się” w notowaniu wizualnym.

Odkąd zacząłem prowadzić Warsztaty Zarządzania Procesem Twórczym

![zdjęcie autora z warsztatów zarządzania procesem twórczym](img/zarzadzanie-procesem-tworczym-wykres-warsztaty-szkolenie-vadim-gierko.jpg)

oraz Warsztaty Notowania Wizualnego, notatki wizualne stały się podstawą także moich prezentacji.

![zdjęcie autora z warsztatów notowania wizualnego](img/warsztaty-notowanie-wizualne-sketchnoting-notatki-vadim-gierko.jpg)

Zdarzyło mi się, że jedna wyświetlona na dużym ekranie mapa myśli była wystarczająca, żeby mówić przez 1,5 godziny! Lubię też rysować mapę myśli na bieżąco na tablicy podczas prezentacji.

## Wejście na Instagram i dzielenie się swoimi notatkami ze społecznością

Od 2018 roku zacząłem się dzielić swoimi notatkami na Instagramie i Facebooku (dziękuję mojej siostrze, że mnie do tego zmotywowała!). Najpierw na Instagramie jako *Łowca Pomysłów*, gdzie dzieliłem się wiedzą nt. Zarządzania Procesem Twórczym. Wtedy jeszcze nie potrafiłem robić dobrych zdjęć notatek i nie wyglądały one zbyt atrakcyjnie.

### Sketchnoting Cafe

Dzięki aktywności na Instagramie poznałem wtedy wiele osób, które także notowały wizualnie. I okazało się, że w Lublinie działa prężna grupa entuzjastów notowania wizualnego, którzy w dodatku organizują spotkania! PS. a oto i oni:

![zdjęcie autora wraz z innymi sketchnoterami ze spotkania sketchnoting cafe w Lublinie](img/sketchnoterzy-lublin-notowanie-wizualne-sketchnoting-vadim-gierko.jpg)

Więc wybrałem się na jedno z takich spotkań, określanych jako *Sketchnoting Cafe*, i po tym spotkaniu stwierdziłem, że muszę działać “notatkowo” bardziej na poważnie, więc…

### Kreatywne Notatki na Instagramie

W 2019 roku powstał ściśle dedykowany notatkom wizualnym profil [Kreatywne Notatki na Instagramie](https://www.instagram.com/kreatywnenotatki/) (obecnie ponad 2300 obserwujących).

![screenshot profilu kreatywne notatki na instagramie](img/screen-instagrama-Kreatywne-Notatki-2.jpg)
![screenshot profilu kreatywne notatki na instagramie](img/screen-instagrama-Kreatywne-Notatki-3-1.jpg)
![screenshot profilu kreatywne notatki na instagramie](img/screen-instagrama-Kreatywne-Notatki.jpg)

i [Facebooku](https://www.facebook.com/kreatywnenotatkipl/) (obecnie ponad 2500 polubień strony).

![screen facebooka kreatywne notatki](img/screen-facebooka-Kreatywne-Notatki.jpg)

Publikowałem swoje notatki regularnie (co najmniej raz w tygodniu do końca 2020 roku) i zostały one zapisane przez użytkowników kilka tysięcy razy! Dzięki tym statystykom wiem, że są one dla Was wartościowe.

Odkąd zacząłem działać na Instagramie jako *Łowca Pomysłów*, a potem dodatkowo jako *Kreatywne Notatki* (na Instagramie i Facebooku), dzielę się swoją wiedzą właśnie w postaci notatek wizualnych. No i widać, że ta forma dzielenia się wiedzą bardzo angażuje użytkowników.

## Nie musisz mieć talentu plastycznego, by notować wizualnie. A jak to się ma do moich lekcji rysunku?

Mimo że sam uczęszczałem na lekcje rysunku akademickiego w dzieciństwie, to nadal twierdzę, że nie musisz umieć rysować, by notować wizualnie. Dlaczego?

### Musisz umieć (i chcieć)… bazgrolić! No i pisać 😉

Jeśli zaś chodzi o samą umiejętność rysowania (czyli np. dokładnego odwzorowywania przedmiotów, osób, perspektywy itd.), to można ją ćwiczyć, jak każdą inną. Zresztą, wymienione umiejętności wcale nie są niezbędne, by notować wizualnie, nawet na naprawdę dobrym poziomie.

O swoich lekcjach rysunku wspominam, dlatego że wielokrotnie byłem o to pytany przez obserwujących. Ponadto w wielu moich notatkach można dostrzec “naleciałości” rysunku akademickiego. Uwierz mi, to częściej przeszkadza w notowaniu wizualnym, niż pomaga! W szczególności jeśli mówimy o notowaniu “na luzie”, na użytek własny.

Rysunki, ikonki, symbole, elementy wizualne w sketchnotingu muszą być schematyczne, proste i… szybkie w wykonaniu. A do tego nie trzeba żadnych umiejętności plastycznych – nie musisz dokładnie odwzorowywać przedmiotów czy osób. Ponadto, notowanie wizualne to nie sztuka, tylko praktyczne narzędzie zapisu informacji w dużym stopniu w formie wizualnej.

### Ćwiczenie rysunku akademickiego może się jednak przydać

Ale oczywiście zachęcam nie tylko do bazgrolenia dla przyjemności (np. rysowania ikonek), ale także do rysunku akademickiego. Perspektywa, cieniowanie, proporcje – to wszystko może się przydać nawet w przypadku prostych ikonek!

Wiadomo, wymaga to trochę czasu i wysiłku, ale warto zrezygnować z kilku nieproduktywnych zajęć. Ponadto, jak każdy rodzaj rysowania, jest to bardzo odprężająca czynność, frajda, ale także lepsze rozumienie otaczającego nas świata i jego kształtów.

Więc kiedy zechcesz zaszaleć i “pobawić się w artystę/kę”, możesz bardziej dopracować ilustrację w centrum swojej notatki (lub np. podobiznę autora, prelegenta). Czasami właśnie lubię zaszaleć i zadbać o portrety w swoich notatkach, tak jak widać to poniżej.

![notatka wizualna freddie mercury](img/freddie-mercury-queen-vadim-gierko-notatka-wizualna-819x1024.jpg)
![notatka wizualna jak zarobić na napisaniu ebooka marcin osman](img/marcin-osman-ebook-kreatywne-notatki-vadim-gierko-1024x722.jpg)
![notatka wizualna prezentacja a-la Steve Jobs](img/wizualna-kreatywna-notatka-sketchnoting-prezentacja-jobs-vadim-gierko-1024x716.jpg)

W powyższych notatkach miałem właśnie okazję wykorzystać swoje umiejętności w zakresie rysunku akademickiego i sprawiło mi to ogrom przyjemności.

Niemniej jednak, są to wyjątki, ponieważ (nie ukrywam, że) takie dopracowanie wymaga dużo więcej czasu. A warto pamiętać, że notowaniem wizualne jest przede wszystkim sposobem na zapis informacji, a nie sztuką. Musi to zatem być narzędzie skuteczne, efektywne i szybkie.

## Moje notatki powstają przede wszystkim... dla mnie i dotyczą moich zainteresowań

Zakres tematyczny moich notatek (robionych na podstawie lektury książek i artykułów oraz szkoleń) jest bardzo szeroki:

- rozwój osobisty,
- psychologia,
- kreatywność i rozwój twórczy,
- minimalizm,
- przedsiębiorczość i działalność gospodarcza,
- relacje międzyludzkie,
- skuteczna nauka,
- media społecznościowe i blogowanie,

dlatego też każdy znajdzie coś ciekawego dla siebie! Oprócz mediów społecznościowych, możesz zobaczyć moje notatki także w Galerii Kreatywnych Notatek, które powstanie wkrótce.

Ponadto wykorzystuję swoje notatki jako ilustrację lub podsumowanie do artykułów na blogu. Zauważyłem, że jeśli w poście lub poglądzie linka do artykułu jest notatka wizualna, to więcej osób klika w link.

## Wejście na Patronite

Pod koniec listopada 2020 r. dołączyłem do społeczności Patronite, ponieważ tworzenie notatek oraz przetwarzanie wiedzy i materiałów, ich publikacja, prowadzenie profili w mediach społecznościowych, a także pisanie artykułów zajmowały cały mój czas wolny (pracowałem oprócz tego na etacie).

Z tego też względu stwierdziłem, że może uda mi się zyskać wsparcie osób, z którymi dzielę się swoimi notatkami 🙂

Niestety, moja inicjatywa nie spotkała się z jakimkolwiek odzewem. Po kilku miesiącach zamroziłem swoją działalność polegającą na regularnym publikowaniu notatek wizualnych w Internecie. Zaoszczędzony czas przeznaczyłem na swoją kolejną pasję - naukę programowania.

Oczywiście, nadal notuję wizualnie na własny użytek oraz sporadycznie wrzucam coś na Instagrama, niemniej jednak nie publikuję już regularnie, jak to miało miejsce w latach 2018-2020.

## Podsumowanie

Jak widzisz, notować wizualnie może każdy, a nauka notowania może przebiegać w sposób naturalny i stopniowy:

- słowa kluczowe, wypunktowania,
- strzałki, symbole, proste ikonki,
- mapy myśli (najpierw dość “skromne”),
- notatki wizualne (które też dopiero z czasem się “rozkecają”).

Jeśli chodzi o umiejętność rysowania, to po pierwsze nie jest niezbędna, a po drugie – można ją ćwiczyć regularnie notując.

Jeśli już zacząłeś/aś notować wizualnie – podziel się swoimi pracami (i zawartą w nich wiedzą) ze społecznością Internetu! W moim przypadku doprowadziło to do mega rozwoju zarówno pod kątem umiejętności, jak i późniejszych zleceń, bloga i warsztatów.


Zachęcam Cię do zapoznania się z moją historią! Mam nadzieję, że to Cię zainspiruje do działania i pozbędziesz się wszelkich oporów, by zacząć notować wizualnie.

Jak zacząłem notować wizualnie? Moja historia


Cokolwiek czytam, cokolwiek planuję, cokolwiek rozwijam, czegokolwiek się uczę – robię notatki wizualne i mapy myśli.

Swoimi notatkami (ok. 100 postów) dzielę się Facebooku (>2500 obserwujących) oraz na Instagramie (>2300 obserwujących), gdzie zostały zapisane przez użytkowników kilka tysięcy razy! Można je zobaczyć także w galerii na niniejszej stronie.
		
Prowadziłem też warsztaty, zarówno online, jak i stacjonarne, z notowania wizualnego oraz tworzenia map myśli.
    

Od 2018 r. prowadzę profil na Instagramie i Facebooku, na którym dzielę się swoimi notatkami wizualnymi oraz mapami myśli (ponad 100 opublikowanych postów). Profil obserwuje ponad 2300 osób!

Profil "Kreatywne Notatki" na Instagramie i Facebooku

w latach 2018-2020 prowadziłem bloga nt. notowania wizualnego "Kreatywne Notatki"

Blog "Kreatywne Notatki"


Chciałbyś/abyś, aby Twoi pracownicy/ zespół nabyli unikalną, niezwykle efektywną, praktyczną i tak bardzo potrzebną obecnie umiejętność i narzędzie do

- planowania i zarządzania,
- rozwiązywania problemów,
- generowania i prezentacji pomysłów,
- klarownego podsumowywania i sprawozdania wykonanej pracy/ projektów,
- przyswajania nowej wiedzy i umiejętności?

Jest jedno potężne narzędzie, które może ułatwić wszystkie powyższe czynności i wynieść je na zupełnie inny poziom. Tym narzędziem jest myślenie i notowanie wizualne!

Czytaj dalej i dowiedz się, w jaki sposób warsztaty myślenia wizualnego mogą usprawnić pracę i kreatywność Twojego zespołu. Notatki wizualne i mapy myśli całkowicie odmienią Wasze wyniki!

## Czym jest myślenie wizualne? [Notatki wizualne](/jak-notowac-efektywnie-rob-notatki-wizualne) i [mapy myśli](/mapy-mysli-jak-je-tworzyc-i-jak-z-nich-korzystac)

Notowanie wizualne (z ang. *sketchnoting*: *sketch* – szkic, *noting* – notowanie) to metoda tworzenia notatek nie tylko za pomocą pisma, ale także rysunków, ręcznej typografii, różnych kształtów i elementów wizualnych tj.: strzałki, linie, ramki, „chmurki” itd.

Notowanie wizualne staje się coraz bardziej popularne także w Polsce, o czym można się przekonać, wpisując hasła notowanie wizualne, notatki wizualne lub sketchnoting na Instagramie, Pintereście, Facebooku czy w wyszukiwarce internetowej.

W Europie Zachodniej, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie notowanie wizualne już od dawna jest standardem. Notatki wizualne są sporządzane na każdej większej konferencji, w ramach większych projektów, w szczególności międzynarodowych.

Obecnie w Polsce profesjonalnie zajmuje się tym kilkanaście osób (wykonują notatki na zamówienie, prowadzą warsztaty i piszą poradniki). Natomiast setki polskich sketchnoterów dzielą się efektami swojej pracy w Internecie.

## Jak Twój zespół skorzysta z notatek wizualnych i map myśli w pracy i poza pracą?

![notatka dlaczego warto notować wizualnie](img/notatki-wizualne-artykul-efektywna-nauka-notowanie-vadim-gierko-sketchnoting-887x1024.jpg)

Notatki wizualne i mapy myśli służą jako:

- narzędzie efektywnego zarządzania wiedzą i informacją,
- niezwykle atrakcyjny sposób na prezentację pomysłów, rozwiązań, projektów i procedur,
- uatrakcyjnienie Twojej oferty i materiałów marketingowych, artykułów na blogu (Twoim, firmowym czy instytucji) i postów w social media.

Dzięki mapom myśli, infografikom i notatkom wizualnym Twój zespół:

- będzie efektywniej zarządzać wiedzą, planować i realizować projekty,
- usprawni komunikację zarówno wewnątrz swojego zespołu, jak i ze swoimi klientami, obserwującymi i subskrybentami firmowego bloga/ instytucji,
- łatwiej dotrze zarówno do klientów, jak i przyszłych partnerów w mediach społecznościowych, ponieważ wyglądają one naprawdę obłędnie i sprawią, że Twoje przedsięwzięcie zostanie zauważone i zapamiętane,
- zbuduje dobre relacje z osobami obserwującymi Twoją markę/ działalność w mediach społecznościowych, subskrybentami bloga firmowego,
- wypozycjonuje Waszą stronę www/ bloga w Google,
- podzieli się wartościową i zapadającą w pamięć wiedzą/ informacją, budując tym samym pozycję eksperta – odbiorcy będą Ci za to bardzo wdzięczni!

Mogę zorganizować dla Ciebie i Twoich pracowników/ zespołu warsztaty/ szkolenie z zakresu tworzenia i wykorzystywania w praktyce map myśli oraz notowania wizualnego. Nie przegap okazji do podniesienia kwalifikacji swoich pracowników/ swojego zespołu! Dzięki nowym umiejętnościom i narzędziom Twój zespół i Twoje projekty wystartują jak rakieta.

Obejrzyj moje notatki wizualne i mapy myśli na profilach *Kreatywnych Notatek* na [Instagramie](https://www.instagram.com/kreatywnenotatki/) lub [Facebooku](https://www.facebook.com/kreatywnenotatkipl/), gdzie obserwuje mnie ponad 2300 i 2500 osób odpowiednio.

![zdjęcie uczestników warsztatów notowania wizualnego tworzących notatki przy stole](img/warsztaty-notowanie-wizualne-sketchnoting-notatki-vadim-gierko-proces-szkolenie.jpg)



Pod koniec 2019 r. zorganizowałem warsztaty notowania wizualnego według autorskiego programu.
Warsztaty odbyły się w ramach festiwalu “Ukraina w centrum Lublina”.
    

Warsztaty Notowania Wizualnego oraz Tworzenia Map Myśli

Myślenie wizualne (notatki wizualne i mapy myśli)

Posłuchaj 1. części rozmowy Agaty Spendowskiej ze mną nt. tego, jak tworzyć lepsze notatki, które pomogą w lepszej nauce, także nauce języka obcego.

Jak tworzyć lepsze notatki, które pomogą w efektywnej nauce? | Rozmowa z Vadimem Gierko (część 1)

Posłuchaj 2. części rozmowy Agaty Spendowskiej ze mną nt. tego, jak tworzyć lepsze notatki, które pomogą w lepszej nauce, także nauce języka obcego.

Skuteczne notatki. Jak je tworzyć? |  Rozmowa z Vadimem Gierko (część 2)

Posłuchaj prezentacji trenera pamięci Macieja Łuczaka nt. tego, jak zhakować mózg podczas nauki na podstawie mojej notatki wizualnej stworzonej podczas webinaru.

Myślenie wizualne (notatki wizualne i mapy myśli)

Projekty

Artykuły

Filmy

Galeria